Wat is racisme?

Racisme bestaat al zo lang als we ons kunnen herinneren en kent vele vormen en soorten. Kort samengevat, racisme gaat uit van het idee dat mensen op basis van persoonlijke kenmerken in groepen kunnen worden verdeeld. Hierbij worden aan sommige groepen negatieve eigenschappen toebedeeld. Racisme kan leiden tot discriminatie. Dit is het ongelijk behandelen van bepaalde groepen, waarbij de nadruk ligt op een groep die beter is dan anderen.

In artikel I van de Nederlandse grondwet staat dat ‘iedereen die zich in Nederland bevindt in gelijke gevallen gelijk moet worden behandeld’. Racisme is daarom, op welke grond dan ook, verboden. Er zijn daarnaast ook nog specifieke wetten die onze gelijkheid beschermen. Toch worden er, vandaag de dag, nog steeds mensen anders behandeld.

Gronden

Racisme komt van het Franse woord ‘race’, wat ras betekent. In het verleden geloofden mensen dat er verschillende rassen waren. In de loop der jaren, hebben we ontdekt dat er maar één soort of ras is waartoe wij allemaal behoren. Er is geen wetenschappelijke basis voor het onderverdelen van mensen in rassen. Mensen hebben allemaal hetzelfde potentieel, niemand is beter dan een ander. Er is maar één ras – het menselijk ras!

Echter is ras een beeld dat we zelf creëren. Het beeld is voornamelijk gebaseerd op (zichtbare) kenmerken of gronden op basis van huidskleur, religie, nationaliteit en cultuur. In de wet worden ook andere gronden genoemd, zoals: leeftijd, geslacht, seksuele gerichtheid, handicap of chronische ziekte en politieke overtuigingen. De maatschappelijk context bepaalt vaak welke groepen vooral met racisme te maken krijgen, waarbij het koloniaal verleden van landen en de machtsverhoudingen tussen minderheden en meerderheid een rol spelen.

Terreinen

Racisme, en het daarmee gepaarde discriminatie, kan voorkomen op alle maatschappelijke terreinen. Bijvoorbeeld op het werk, in de buurt, in de dienstverlening, in de horeca, in de media en reclame, in het onderwijs, bij politie en justitie, in de privésfeer of op het sportveld.

Wat op het ene terrein duidelijks als racisme en discriminatie beschouwd wordt, kan op een ander terrein niet strafbaar zijn. Bijvoorbeeld bij de grond leeftijd. De wet omtrent gelijke behandeling is met betrekking tot alleen van toepassing op de terreinen onderwijs, vakbond en arbeid.